Zihin, Bilinç ve Beden; Ayurveda
Sanskritçe “Yaşamın Bilimi” anlamına gelen Ayurveda, birçok bilim adamı tarafından eski bir iyileştirme bilimi olarak tanımlanmıştır.
Ayurvedik, 5.000 yıldan fazla bir süre önce ortaya çıkmış Hindistan kökenli bir bilimdir. Çoğunlukla “Tüm Şifanın Annesi” olarak da bilinir.
Antik Vedik kültüründen gelen Ayurveda, binlerce yıl boyunca başarılı ustalardan öğrencilerine sözlü bir gelenekle öğretildi. Ayurveda, Hindu mitolojisindeki tanrıların doktoru olan ve onu Brahma’dan alan Dhanvantari’ye atfedilir.
Ayurveda temel olarak kişinin hayatında doğru düşünme, yeme düzeni-diyeti, yaşam tarzı ve bitkilerin kullanımı ile dengeye (balance) dikkat ederek sağlığın korunmasına teşvik eder. Vücut, zihin, bilinç ve bireysel yaratılışa göre bu dengeyi sağlamak ve sürdürmek için yaşam tarzı değişikliklerinin nasıl yapılacağını anlatır.
Herkesin eşsiz bir parmak izine sahip olması gibi her bireyin kendine özgü bir enerji deseni vardır. Kişinin yapısını oluşturan bu enerji deseni, fiziksel mental ve duygusal karakteristiklerin bir kombinasyonudur.
Bu denge yapısı anne karnında bir dizi faktör tarafından belirlenir ve kişinin yaşamı boyunca aynı kalır ancak iç ve dış başka faktörler tarafından da bozulmaya çalışılır. Dengeyi bozan faktörler anlaşılırsa , dengesizliğin nedenleri ortadan kaldırılıp etkileri geçersiz kılınabilir.
Denge doğal bir düzen; denge dışında olmak düzensizliktir.
Sağlık düzen; hastalık düzensizliktir.
Vücut içerisinde düzen ve düzensizlik arasında sürekli bir etkileşim vardır. Kişi düzensizliğin doğasını ve yapısını anladıktan sonra düzeni yeniden kurabilmesi mümkündür.
Ayurveda da vücut, zihin ve bilinç birlikte çalışarak dengeyi oluşturur.
Beden, zihin ve bilincin nasıl denge haline getirileceğini öğrenmek Vata, Pitta ve Kapha’nın birlikte nasıl çalıştığını anlamayı gerektirir.
Ayurvedik felsefesine göre evren, beş büyük elementin bir etkileşimidir. Bu elementler: Boşluk, Hava, Ateş, Su ve Topraktır.
Vata, Pitta, Kapha tüm yaratılışta mevcut olan kalıplar olarak belirtilen bu beş elementin kombinasyonu ve permütasyonudur.
Fiziksel bedende Vata, hareketin süptil enerjisidir. Boşluk ve havadan oluşur.
Nefes almayı, göz kırpmayı, kas ve doku hareketlerini, kalbin nabzını ve hücre zarlarındaki tüm hareketleri yönetir.
Dengede, yaratıcılığı ve esnekliği teşvik eder. Denge dışında, korku ve endişe yaratır.
Pita sindirim ve metabolizma enerjisi olup, ateş ve sudan meydana gelir.
Sindirim, emilim, asimilasyon, beslenme, metabolizma ve vücut ısısını yönetir. Dengede, anlayış ve zekayı teşvik eder. Denge dışında, öfke, nefret ve kıskançlık uyandırır.
Kapha, vücut yapısını oluşturan enerjidir. Toprak ve sudan oluşur. Hücreleri bir arada tutan tutkal gibidir. Kapha, tüm vücut parçaları ve sistemleri için su sağlar. Cildi nemlendirir ve bağışıklığı korur.
Dengede Kapha, sevgi, sakinlik ve bağışlama olarak ifade edilir. Denge dışında, bağlılığa, açgözlülüğe ve kıskançlığa yol açar.
Ayurveda, sağlık durumunu değerlendirmek için çeşitli teknikleri kapsamaktadır.
Vaidya -Ayurveda tıbbının uygulayıcısı- özellikle bir dengesizliğin kaynağı ve nedeni ile ilgili olarak, hastalığın temel belirti ve semptomlarını değerlendirir. Hastanın farklı tedaviler için uygunluğunu da dikkate alırlar.
Vaidya, tanıya doğrudan sorgulama, gözlem, fiziksel değerlendirme ve çıkarım yoluyla ulaşır. Nabız ölçme, dil, gözler ve fiziksel formu gözlemleme gibi temel tekniklerle, ses tonunun dinlenmesi de değerlendirme sırasında kullanılır.
Gelin şimdi Vata, Pitta ve Kapha’yı daha ayrıntılı inceleyelim.
Vata, tüm vücut için gerekli hareketi sağlar ve sağlık için son derece hayati öneme sahiptir. Yıllık bazda en çok sonbaharda ve mevsim değişikliklerinde öne çıkar. Bu nedenle diyet ve yaşam tarzına dikkat edilmesi gereken en önemli zamanlardır.
Doğru yönetilecek bir rutin, Vata bireyinin tüm bu hareketli enerjiyi etkili bir şekilde topraklamasına yardım etmede çok faydalıdır. İştahları ve sindirimleri değişken olmakla birlikte genelde salata ve çiğ sebzelere ilgi duyarlar. Ancak yapıları sıcak, pişmiş yiyecekler ve tatlı, ekşi, tuzlu tatlarla dengelenir.
Vata insanları, amfizem, zatürree ve arterit gibi hava prensibini içeren hastalıklara daha duyarlıdır. Vata türlerinin diğer türlere göre daha fazla dinlenmeye ihtiyaçları olduğu için saat 22.00'ye kadar yatmaları en iyisidir. Buhar banyoları, nemlendiriciler ve genel olarak nem onlar için faydalıdır.
Gıda tavsiyelerine bakacak olursak sıcak, iyi pişmiş ve yağlı yiyecekler tavsiye edilir ve Vata için yemek saatlerinde düzenlilik önemlidir. Tüm kuruyemiş ve yağ kaynakları Vata için önemlidir fakat tereyağı ve süt onlar için en iyi öneri olabilir. Bunların yanında şeker, kafein ve tütünden uzak durmalıdırlar.
Pitta türleri ateşin birçok özelliğine sahiptir. Sıcak bedenleri, etkili fikirleri ve keskin zekaları vardır. Pitta vücut tipi, orta boy ve yapılı; ten renkleri de al ve sıcaktır. Pitta baskın yapıları olanlar, güçlü bir metabolizmayla, iştaha ve iyi sindirime sahiptir. Acı baharatları ve soğuk içecekleri sevme eğilimindedirler. Ancak yapıları tatlı ve sert tatlar ile dengelenir. Pitta bireylerin uykuları deliksiz ve orta sürelidir. Genellikle ateş, iltihaplı hastalıklar ve sarılık gibi ateş prensibini içeren hastalıklara sahip olma eğilimindedir.
Diyet ve yaşam tarzı değişikliklerine bakacak olursak soğuk yiyecekler tüketmeyi; acı, ekşi ve sıcak yiyeceklerden kaçınmayı; soğuk iklimlerde yaşamayı vurgular. Hindistan cevizi, ayçiçeği ve kabak çekirdeği ara sıra tüketilebilir fakat bunlar dışında kalan kuru yemişler Pitta bireyler için fazla yağlıdır. Kahve, alkol ve tütünden tamamen kaçınılmalıdır. Ara sıra biraz süt ve bir tutam kakule ile siyah çay kullanılabilir.
Kapha ,güç, dayanıklılık ve canlılık ile kutsanmıştır. Fiziksel olarak Kapha insanları kolayca kilo alabilir ve metabolizmaları yavaş olabilir. Kalın derileri vardır, vücutları ve kasları iyi gelişmiştir. Uykuları derin ve uzundur. Kapha türleri tatlı, tuzlu ve yağlı yiyeceklere ilgi duyar, ancak yapıları en çok acı, buruk ve keskin tatlarla dengelenir.
Uzun süreli hafızaları mükemmeldir. Denge dışında Kaphalar açgözlülük, kıskançlık, bağlılığa yatkındırlar. Grip, sinüs tıkanıklığı ve mukus içeren diğer hastalıklar gibi su prensibine bağlı hastalıklara sahip olma olasılıkları daha yüksektir. Halsizlik, aşırı kilo, diyabet, su tutma ve baş ağrıları da yaygındır.
Her türlü süt ürünleri ve yağlardan, özellikle kızarmış veya yağlı yiyeceklerden kaçınmalıdırlar. Tüm sebzeler Kapha için iyidir ancak çok tatlı, ekşi veya sulu sebzelerden kaçınılırken, kök sebzelere kıyasla yapraklı yeşillikler ve yer üstünde yetişen sebzeler tüketilmelidir. Tuz hariç bütün baharatları kullanabilirler ancak zencefil ve sarımsak onlar için en iyi seçenek olacaktır.
Doshası Kapha olan bireyler ara sıra kahve ve çay gibi uyarıcıların kullanımından yararlanabilir. Ayrıca tütün ve sert likörden de zarar görmezler.
Kendi Doshanızı öğrenmek ve hakkında detaylı bilgi sahibi olmak isterseniz,
Bu konu ilgilinizi çektiyse ve bir TEDxTalk dinlemek isterseniz,
